Chia sẻ với phóng viên Báo Đấu thầu, một số nhà thầu cho biết, sự “linh động”, tự ý, tùy tiện thêm các tiêu chí thiếu tính cạnh tranh trong các HSMT của các gói thầu là một thực trạng rất phổ biến hiện nay. Điều này khiến việc nhiều nhà thầu đủ năng lực, kinh nghiệm và có giá trúng thầu phù hợp, tiết kiệm cho ngân sách nhà nước bị đánh trượt một cách oan ức. Một nhà thầu tư vấn trong lĩnh vực xây lắp tại TP.HCM tâm sự: “Nhiều nhà thầu tư vấn lập HSMT và đánh giá hồ sơ dự thầu (HSDT) hiện nay chỉ cố gắng soạn những bộ HSMT với các tiêu chí “gài bẫy” đại đa số nhà thầu, chỉ để cho duy nhất một nhà thầu đáp ứng”. Chia sẻ thêm về thực trạng này, một nhà thầu tư vấn xin giấu tên cho biết: “Không khó để làm được những HSMT như vậy khi nhà thầu duy nhất có khả năng đáp ứng được tất cả các tiêu chí mình đặt ra là người nhà của chủ đầu tư”.

 

Một nhà thầu khác hoạt động trong lĩnh vực xây lắp ngành thủy lợi đã từng ấm ức kể với chúng tôi về nỗi khổ khi bị trượt thầu một cách tức tưởi. Nhà thầu này cho biết: “HSMT yêu cầu Chỉ huy trưởng công trình phải là thạc sỹ chuyên ngành, trong khi quy định của các văn bản về đấu thầu không hề có yêu cầu này. Chủ đầu tư cũng không có giải thích thỏa đáng tại sao lại đòi hỏi yêu cầu này. Tự tìm hiểu thì chúng tôi được biết, chỉ duy nhất một nhà thầu được lựa chọn từ trước đáp ứng được điều này”. 

 

Trước đó, phóng viên Báo Đấu thầu cũng từng tìm hiểu về một gói thầu chào hàng cạnh tranh yêu cầu người phụ trách phòng cháy, chữa cháy phải có chứng chỉ hành nghề; một gói thầu về thiết bị máy vi tính đòi hỏi chứng chỉ của Tổng cục Đo lường chất lượng Việt Nam, tất cả các tiêu chuẩn quốc tế thông dụng khác đều bị loại. Nói về câu chuyện này, một nhà thầu cung cấp thiết bị trường học bày tỏ với chúng tôi: “Muốn ai trúng thầu thì chủ đầu tư  sẽ làm cho người đó trúng thầu một cách công khai trong HSMT bằng những tiêu chí cực kỳ mờ ám, đen tối”.

 

Thẳng thắn trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Giám đốc Công ty CP Tư vấn xây dựng Thủy lợi 2 thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, một nhà thầu rất có uy tín trong lĩnh vực thủy lợi, đê điều cho biết, từ đầu năm 2015 đến nay, Công ty này đã trượt thầu hơn 20 gói thầu vì những tiêu chí như vậy. “Trượt vì những tiêu chí rất vớ vẩn, vô thưởng vô phạt và cực kỳ sai với tinh thần của Luật Đấu thầu 2013 cũng như Nghị định số 63/2014/NĐ-CP là điều làm cho nhiều nhà thầu mạnh, có thực lực thực sự lao đao. Trớ trêu thay, nhà thầu trúng thầu vì năng lực yếu lại đi thuê chúng tôi đảm đương gói thầu mà chúng tôi bị trượt một cách oan uổng”, ông Nguyễn Văn Tiến bức xúc cho biết.

 

Tại gói thầu Khảo sát địa hình, địa chất, thủy văn và lập dự án đầu tư thuộc dự án Xây dựng, nâng cấp đê biển Cần Giờ, các nhà thầu gần như điêu đứng vì tiêu chí “Năng lực cơ sở vật chất của nhà thầu: Nhà thầu phải có bản chụp được chứng thực sao y bản chính bản quyền sử dụng các phần mềm tính toán chuyên ngành: Tính toán thủy lực, biến hình lòng dẫn và tính toán ổn định công trình”. Theo kiến nghị của nhà thầu, Gói thầu nêu trên là gói thầu khảo sát, lập dự án đầu tư xây dựng công trình, tiêu chí chính trong HSMT là lựa chọn được nhà thầu tư vấn khảo sát thiết kế có nhiều kinh nghiệm, năng lực và nhân sự đã thực hiện các gói thầu tương tự, đáp ứng các yêu cầu về kỹ thuật của Dự án, còn các phần mềm phục vụ tính toán là cần thiết, nhưng không phải là tiêu chí chính để loại bỏ một nhà thầu có nhiều năng lực, kinh nghiệm và có nhiều chuyên gia giỏi đã thực hiện các gói thầu tương tự. Hiện nay, có rất nhiều phần mềm mới, hiện đại phục vụ tính toán biến hình lòng dẫn và tính toán ổn định mái kè, chứ không chỉ có một loại phần mềm tính toán như trong HSMT yêu cầu.

Một trong những tiêu chí để bên mời thầu loại bỏ sự cạnh tranh giữa các nhà thầu chính là tự ý “khoanh vùng” phần năng lực kinh nghiệm của các nhà thầu. Một nhà thầu hoạt động trong lĩnh vực xây lắp dân dụng cho biết: “Các chủ đầu tư luôn cho rằng, đánh giá HSDT phải tuân thủ theo quy định yêu cầu nhà thầu phải có kinh nghiệm trong việc thực hiện các hợp đồng tương tự về tính chất và quy mô. Tuy nhiên, sẽ không có gì để bàn cãi nếu nhiều chủ đầu tư không cố tình dựa vào yêu cầu này để đưa ra tiêu chí chỉ tạo điều kiện cho các nhà thầu đã từng có hợp đồng tương tự ngay tại xã/huyện/tỉnh đó. Với điều kiện này, những nhà thầu có kinh nghiệm thi công những gói thầu tương tự ở khu vực có cùng tính chất địa lý tương tự đều bị trượt thầu ngay từ vòng kỹ thuật. Điều này là không thể chấp nhận đối với những gói thầu có quy mô lớn, tính chất kỹ thuật phức tạp khi chủ đầu tư vì lí do nào đó đã tự ý “rào cửa”, chỉ đấu thầu quy mô “ao làng”, loại bỏ những nhà thầu uy tín ở địa phương khác. Theo các nhà thầu, với các tiêu chí trên, nhà thầu nào chưa thực hiện công trình tương tự trên địa bàn tỉnh/huyện này mặc dù có kinh nghiệm, năng lực mạnh, có đội ngũ chuyên gia giỏi và đã thực hiện nhiều dự án lớn có quy mô, tính chất tương tự cũng bị thua điểm nhiều so với nhà thầu năng lực yếu hơn nhưng chỉ cần thực hiện một gói thầu tại địa phương.

 

Những tiêu chí trên xuất hiện trong các bộ HSMT là để tạo lợi thế cho một nhà thầu đã được lựa chọn từ trước. HSMT được soạn chỉ nhằm cho duy nhất nhà thầu đó có thể đáp ứng, nên không khó lý giải việc các nhà thầu đủ tố chất để trúng thầu lại trượt từ vòng kỹ thuật hoặc thậm chí chán nản đến mức không muốn làm HSDT. Điều đáng buồn, đại đa số những ý kiến về việc làm rõ HSMT của nhà thầu trước những tiêu chí không mang tính cạnh tranh lại không được các chủ đầu tư quan tâm, xử lý thích đáng. “Nếu không có ý kiến làm rõ, thì chúng tôi thấy quá thiệt thòi cho những nhà thầu đủ thực lực, quá vô lý trong cách tổ chức đấu thầu, sử dụng ngân sách. Nếu có ý kiến, chúng tôi lại tự đưa mình vào những rắc rối không có phương án xử lý dứt điểm, bởi lợi ích nhóm trong việc đưa những tiêu chí mờ ám vào HSMT quá lớn đến mức các chủ đầu tư không xem xét các yếu tố khác”, một nhà thầu buồn rầu chia sẻ.

 

 

 

Nguồn: muasamcong.vn