Giám đốc một công ty tư vấn thủy lợi chia sẻ rất chân thành với phóng viên Báo Đấu thầu rằng, với lịch sử hơn 30 năm thực hiện hàng trăm gói thầu trong lĩnh vực thủy lợi và đê điều từ Bắc vào Nam, cập nhật liên tục các quy định mới của pháp luật về đấu thầu, đến thời điểm hiện tại, Luật Đấu thầu 2013, Nghị định số 63/2014/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn thi hành đã đạt đến độ “chín” nhất về chất lượng cũng như tính ứng dụng trong thực tế. “Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT được các nhà thầu như chúng tôi đặt rất nhiều kỳ vọng. Tinh thần đấu thầu sòng phẳng, minh bạch, cạnh tranh cao của các mẫu hồ sơ mời thầu (HSMT) ban hành kèm theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT thực sự ấn tượng tốt với các nhà thầu chuyên nghiệp như chúng tôi”.

 

Nhiều nhà thầu nhận xét rằng, sỡ dĩ tồn tại hiện tượng cố tình đưa ra những tiêu chí mờ ám, thiếu cạnh tranh vào HSMT là do chính các chủ đầu tư cố tình bóp méo, làm sai lệch tinh thần của Luật Đấu thầu và Nghị định cũng như những văn bản hướng dẫn khác của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về đấu thầu. Một nhà thầu hoạt động trong lĩnh vực thiết bị giáo dục chia sẻ: “Với chất lượng chính sách đấu thầu như vậy, các chủ đầu tư rất thuận lợi trong việc soạn HSMT. Các nhà thầu như chúng tôi cũng thuận lợi trong xây dựng hồ sơ dự thầu (HSDT), vì các tiêu chí được nêu rất rõ, cụ thể, dễ triển khai. Các phương pháp đánh giá HSDT đối với chủ đầu tư cũng được tạo điều kiện để dễ dàng tìm ra nhà thầu tốt nhất. Chỉ có các chủ đầu tư cố tình “biên soạn”, “sáng tạo” ra những tiêu chí khác, đi ngược lại với tinh thần Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT mới tự chuốc lấy rắc rối, khó khăn cho chính mình và cho các nhà thầu mà thôi”.

 

Ông Thái Bá Hiệp, Giám đốc Công ty Xây dựng Thái Gia tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai chia sẻ: “Chỉ cần các chủ đầu tư thực hiện theo đúng tinh thần các hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các mẫu HSMT, các tiêu chí được đưa vào một cách cạnh tranh, công khai thì các nhà thầu thỏa sức đấu với nhau về mọi mặt để tìm ra nhà thầu có phương án tốt nhất cho ngân sách, cho người thụ hưởng của dự án”.

 

Khi chia sẻ về Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT, ông Hoàng Cương, Phó Trưởng phòng Chính sách thuộc Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT được chờ đợi sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư, bên mời thầu trong việc lập, thẩm định, phê duyệt và tổ chức lựa chọn nhà thầu xây lắp; tạo sự thống nhất, đồng bộ và nâng cao hiệu lực thực thi quy định của pháp luật về đấu thầu, tăng cường hơn nữa tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế trong đấu thầu. Quan trọng hơn, Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT với các mẫu HSMT ban hành đều hướng đến việc chuyển tải tinh thần “đấu thầu để lựa chọn nhà thầu chứ không đấu thầu để loại bỏ nhà thầu” đến từng đơn vị thực hiện đấu thầu.

 

Cụ thể, theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT, khi lập, thẩm định, phê duyệt HSMT gói thầu xây lắp, tổ chức, cá nhân phải áp dụng mẫu HSMT xây lắp ban hành kèm theo Thông tư này và căn cứ vào quy mô, tính chất của từng gói thầu cụ thể để đưa ra các yêu cầu phù hợp trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế; không được đưa ra các điều kiện nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng; không được chỉnh sửa các quy định nêu trong mẫu HSMT về chỉ dẫn nhà thầu và điều kiện chung của hợp đồng. Đối với các nội dung khác có thể chỉnh sửa cho phù hợp với quy mô, tính chất của gói thầu. Trường hợp có chỉnh sửa các quy định nêu trong mẫu HSMT thì tổ chức, cá nhân thực hiện việc lập, thẩm định, phê duyệt HSMT phải bảo đảm việc chỉnh sửa đó là phù hợp, khoa học, chặt chẽ hơn so với quy định nêu trong mẫu HSMT và không trái với quy định của pháp luật về đấu thầu.

 

Đánh giá về các quy định này của Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT, đại diện Hiệp hội Nhà thầu xây lắp tỉnh Bình Định cho rằng: “Đây là những quy định mang tính đột phá trong hệ thống văn bản pháp luật của Việt Nam, thể hiện được sự rõ ràng, minh bạch và chặt chẽ như vốn nó phải có. Tinh thần đấu thầu để lựa chọn được nhà thầu tốt nhất được thể hiện sinh động, cụ thể trong từng mẫu HSMT được ban hành kèm theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT”.

 

Đáng chú ý, quy định về  “Các sai khác, đặt điều kiện và bỏ sót nội dung”, “Xác định tính đáp ứng của hồ sơ dự thầu” và “Sai sót không nghiêm trọng” tại Chương I – Chỉ dẫn nhà thầu là nội dung mới so với quy định tại Thông tư số 01/2010/TT-BKH và Thông tư số 02/2010/TT-BKH. Đây là nội dung hài hòa hóa với quy định trong hướng dẫn đấu thầu của Ngân hàng Phát triển châu Á và Ngân hàng Thế giới, được đánh giá là rất có ý nghĩa đối với các nhà thầu trong mọi cuộc thầu. Với quy định này, Tổ chuyên gia không thể loại bỏ HSDT đã đáp ứng yêu cầu cơ bản của HSMT. Theo đó, trường hợp HSDT đáp ứng cơ bản yêu cầu của HSMT nhưng vẫn còn một số sai sót, thì các sai sót này sẽ được xem xét, chấp nhận, nếu nó không phải là những sai khác, đặt điều kiện hay bỏ sót nội dung cơ bản trong HSDT. 

 

Với mục tiêu “đấu thầu để lựa chọn nhà thầu” chứ không phải “đấu thầu để loại bỏ nhà thầu”, trong 2 mẫu HSMT xây lắp ban hành kèm theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT có nhiều quy định được xây dựng nhằm lựa chọn được nhà thầu tốt nhất trên các phương diện về năng lực, kinh nghiệm, đề xuất kỹ thuật và giá cả để trao hợp đồng. Thiết nghĩ, với hàm lượng chất xám cao, khung chính sách đấu thầu minh bạch, công bằng, các chủ đầu tư khi thực hiện đấu thầu cần nghiêm túc tuân thủ để có thể lựa chọn được những nhà thầu tốt nhất.