Theo thống kê của Bộ Tài chính, năm 2014, khối lượng vay nợ công cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội đạt khá, đã huy động được 627,8 nghìn tỷ đồng, trên 98% vốn vay đã được sử dụng trực tiếp cho các dự án hạ tầng. Việc tăng cường huy động vốn vay cho đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng về giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục, điện, cấp thoát nước, vệ sinh môi trường… đã tạo diện mạo mới cho đất nước. 

 

Ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại thuộc Bộ Tài chính cho biết, 3 năm qua, ngân sách thường dành 14 - 16% tổng thu để trả nợ và mỗi năm phải vay thêm nước ngoài khoảng 4 - 5 tỷ USD.

 

Trước một số ý kiến cho rằng hiệu quả quản lý nợ công chưa tốt, có thể ảnh hưởng đến an toàn nợ, ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại khẳng định, công tác quản lý nợ có nhiều chuyển biến, ngày càng tốt hơn, dần tiếp cận hơn với thông lệ tốt trên thế giới. 

 

Tuy nhiên, theo ông Hải, một điều đáng quan ngại đó là nợ công ở Việt Nam đang tăng nhanh, cơ cấu nợ chưa thực sự bền vững, việc sử dụng các khoản vay ngắn hạn cho đầu tư dài hạn làm phát sinh rủi ro tái cấp vốn và tạo ra áp lực trả nợ lớn trong ngắn hạn. Công tác quản lý nợ công còn phân tán, thiếu đồng bộ giữa các bộ, ngành và địa phương gây khó khăn cho công tác giám sát chi tiêu an toàn nợ công. Bên cạnh đó, việc huy động vốn, sử dụng vốn vay còn dàn trải, chưa gắn kết chặt chẽ với các hạn mức nợ công… Đại diện Bộ Tài chính khẳng định, dù nợ công đã cao gần tới ngưỡng được phép nhưng vẫn phải tiếp tục vay để phát triển đất nước. Do đó, nợ công có quy mô lớn là điều không thể tránh khỏi.

 

Trước một số lo ngại về khả năng trả nợ của quốc gia, ông Trương Hùng Long khẳng định, Việt Nam chưa bao giờ chậm trễ trong việc chi trả nợ, cả gốc lẫn lãi. Chính phủ đã xây dựng kế hoạch và bố trí trả nợ đầy đủ, đúng hạn, đảm bảo an toàn tài chính quốc gia. Tỷ lệ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với tổng thu ngân sách nhà nước vẫn không quá 25% theo quy định. Cụ thể, năm 2013, ngân sách bố trí 15,2% để trả nợ; tỷ lệ này năm 2014 và 2015 lần lượt là 13,8% và 16,1%. 

 

Năm 2014, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính chủ động kéo dài kỳ hạn phát hành trái phiếu nhằm giảm dần áp lực trả nợ ngắn hạn và giảm dần đảo nợ. Cụ thể là giảm mạnh và tiến tới ngừng phát hành tín phiếu và trái phiếu kỳ hạn ngắn, tập trung chủ yếu vào trái phiếu có kỳ hạn dài từ 5 đến 15 năm; bước đầu cơ cấu lại danh mục trái phiếu chính phủ. Kết quả, trái phiếu chính phủ kỳ hạn 5 năm tăng từ 14% năm 2013 lên 27% năm 2014, kỳ hạn 10 năm tăng từ 4% năm 2013 lên 13% năm 2014, kỳ hạn 15 năm tăng từ 2% lên 6% năm 2014.

 

Theo ông Hoàng Hải, thời gian tới sẽ quản lý chặt chẽ các khoản vay có bảo lãnh của Chính phủ theo hướng siết chặt điều kiện cấp bảo lãnh, không mở rộng diện, chọn lọc có mục tiêu ưu tiên, tiến tới thu hẹp bảo lãnh Chính phủ và kiểm soát việc đảm bảo trả nợ đối với các khoản vay được Chính phủ bảo lãnh; cho vay lại theo hướng tăng dần tỷ lệ cho vay lại; giảm dần tỷ lệ cấp phát và thu đủ nợ đối với các khoản Chính phủ vay về cho vay lại.